Epidemiologija humanog papilomavirusa među ženama je vrlo kvalitetno dokumentovana. Za razliku od toga, značajno se manje znalo o epidemiologiji infekcije humanim papilomavirusima među muškarcima (1).
Posljednjih godina sve je veći interes za razumjevanje tereta infekcije i bolesti koje izazva humani papilomavirus (HPV) i među muškarcima. U ranijem periodu, veliki dio ovog interesovanja bio je fokusiran na ulogu muškaraca u prenošenju HPV-a na žene, i doprinos teretu raka grlića materice na ovaj način. U posljednjih nekoliko godina mnogobrojna istraživanja su pokazala da infekcija HPV-om uzrokuje ozbiljne bolesti i kod muškaraca. Poznato je da je nekoliko vrsta raka anogenitalnog područja i gornjeg dijela disajnih puteva, kao i njihove prekursorske lezije kod muškaraca uzrokovane infekcijom polno prenosivim HPV-om. Postoje dokazi da trenutno licencirana HPV vakcina kojom su vakcinisane žene pruža zaštitu od infekcija HPV tipovima 6, 11, 16 i 18, kao i od genitalnih lezija povezanih sa infekcijom HPV-om i kod muškaraca u dobi od 16 do 26 godina (2).
Kod jednog od trojice muškarca starijeg od 15 godina prisutna je infekcija s najmanje jednim tipom genitalnog humanog papiloma virusa (HPV). Takođe je jedan od petorice muškaraca zaražen jednim ili više humanim papiloma virusom koji je definisan kao visoko rizični ili onkogeni tip virusa. Prevalencija HPV infekcija je visoka kod muškaraca starijih od 15 godina (dosežući maksimalne vrijednosti među muškarcima uzrasta između 25 i 29 godina starosti) i potvrđuje da su seksualno aktivni muškarci, bez obzira na godine, važan rezervoar genitalne infekcije HPV-om (3). Procjene pokazuju da su muškarci česti nosioci genitalne HPV infekcije i naglašavaju važnost uključivanja muškaraca u sveobuhvatne strategije prevencije infekcije HPV-om kao i u napore da se kontroliše HPV infekcija i smanji incidencija bolesti povezanih s HPV-om i kod muškaraca i kod žena (kako eliminacija raka grlića materice tako i drugih bolesti povezanih s HPV-om) (1,3). Većina muškaraca koji dobiju HPV nikad ne razviju simptome i infekcija nestane potpuno sama od sebe. Međutim, ako HPV ne nestane sa mjesta infekcije, može uzrokovati genitalne bradavice ili određene vrste raka (3).
Genitalne bradavice obično se pojavljuju kao mala kvržica ili skupina kvržica u genitalnom području – oko penisa ili anusa. Ove bradavice mogu biti male ili velike, uzdignute ili ravne, ili u obliku karfiola. Bradavice mogu nestati ili ostati nepromijenjene, ili rasti u veličini ili broju. Mogu se ponovo vratiti, čak i nakon tretmana. Ukoliko Vi ili Vaš partner imate genitalne bradavice, trebali biste izbjegavati polne odnose dok se bradavice ne nestanu ili ih ne uklonite. Međutim, imajte u vidu da nije poznato koliko dugo osoba može prenositi HPV nakon nestanka/uklanjanja bradavica. Tipovi HPV-a koji uzrokuju bradavice ne izazivaju rak (4).
Infekcija HPV-om nije rak, ali može izazvati promjene u tijelu koje dovode do raka. Infekcije HPV-om obično prolaze same od sebe, ali ukoliko neko ima dugotrajnu HPV infekciju, takvo stanje može uzrokovati razvoj određenih vrsta raka. Može se razviti rak grlića materice kod žena, rak penisa kod muškaraca, rak anusa kod žena i muškaraca. HPV, takođe, može uzrokovati rak u zadnjem dijelu grla, uključujući i bazu jezika i krajnika (ovaj se rak naziva rak orofarinksa). Sve ove vrste raka su uzrokovane infekcijama HPV-om koje su bile prisutne dugo vremena (duže od 5 godina). Rak se razvija vrlo polako i možda se neće dijagnostikovati godinama ili čak decenijama nakon što se neka osoba inicijalno inficira HPV-om. Trenutno se ne postoji način da saznamo koja će osoba imati samo privremenu infekciju HPV-om a kod koje će se nakon dugotrajne infekcije ovim virusom razviti rak (4).
Iako je infekcija HPV-om najčešća seksualno prenosiva infekcija, vrste raka koje su povezane sa ovom infekcijom su jako rijetke među muškarcima. Neki muškarci imaju veću vjerovatnoću da razviju rak povezan sa dugotrajnom HPV infekcijom. Među njima su muškarci sa oslabljenim imunim sistemom (uključujući one sa HIV infekcijom) kao i muškarci koji praktikuju analni seks – kod njih je povećana mogućnost dobijanja analne HPV infekcije, nakon koje se može razviti analni rak (4).
Trenutno ne postoji odobren test za dijagnostikovanje prisustva HPV kod muškaraca. Rutinska testiranja ("screening") za provjeru HPV-a ili bolesti povezane s HPV-om prije pojave znakova ili simptoma, se ne preporučuje za analne, penilne ili rak grla kod muškaraca. Međutim, neki pružaoci zdravstvenih usluga nude analne Papa testove muškarcima koji mogu biti pod povećanim rizikom od raka anusa, uključujući muškarce s HIV-om ili muškarce koji imaju analni seks (4).
Postoje dva koraka koja možete preduzeti kako biste smanjili šansu za dobijanje bolesti povezanih sa HPV infekcijom: VAKCINIŠITE SE i koristite kondome na ispravan način svaki put kada imate seks (4).
Vakcine protiv HPV su bezbjedne i djelotvorne. One mogu zaštititi muškarce od genitalnih bradavica i određenih vrsta raka uzrokovanih HPV-om. U idealnom slučaju, osobe muškog pola bi trebale biti vakcinisane na vrijeme, prije nego što budu imali polni odnos (4).
Korišćenje kondoma može smanjiti šanse za dobijanje svih seksualno prenosivih bolesti, uključujući HPV. Međutim, HPV može inficirati područja koja nisu pokrivena kondomom, tako da kondomi možda neće pružiti punu zaštitu od infekcije HPV-om (4).
HPV vakcina se preporučuje svim dječacima starosti od 11 ili 12 godina (ili nakon navršene 9. godine), starijim dječacima (ukoliko se nisu vakcinisali dok su bili mlađi), homoseksualcima, biseksualcima i ostalim muškarcima koji imaju polne odnose sa muškarcima (MSM) do 26. godine (ukoliko se nisu vakcinisali dok su bili mlađi) i muškarcima sa HIV-om ili oslabljenim imunim sistemom do 26. godine (ukoliko se nisu vakcinisali dok su bili mlađi) (4).
Za odrasle starosti od 27 do 45 godina, kliničari mogu razmotriti eventualnu vakcinaciju protiv HPV-a za one osobe koje će najvjerovatnije imati koristi od vakcinacije. Vakcinacija protiv HPV-a za osobe u ovom uzrastu ima manju korist iz više razloga, uključujući taj da se osoba u ovom uzrasti vjerovatno izložila HPV-u. Vakcinacija protiv HPV-a sprovodi se u dvije ili tri doze, zavisno od uzrasta u trenutku primanja prve doze (5).
Imajte na umu da vakcinacija protiv HPV-a sprječava nove HPV infekcije, ali ne liječi postojeće HPV infekcije ili bolesti. Vakcina protiv HPV-a najbolje djeluje ako se primi prije izlaganja HPV-u (5).